Este luns 28 de novembro cúmprense cen anos dos tráxicos sucesos de Sobredo – Guilarei, un loitoso fito na loita do movemento agrario que protagonizou a vida socio-política de Galicia nas primeiras décadas do pasado século.

En Tudensia temos abordado en diversas oportunidades a significación deste evento histórico e as súas repercusión na dinámicas sociais daquel momento:

Novembro 27, 2008

Os mártires de Sobredo, "froreceu unha rosa que agoira Libertade"

http://tudensia.blogspot.com/2008/11/os-mrtires-de-sobredo-froreceu-unha.html

Maio 09, 2012

Agrarios tudenses en "El Agrario" de Buenos Aires de 1923

http://tudensia.blogspot.com/2012/05/agrarios-tudenses-en-el-agrario-de.html

Novembro 18, 2013

Notas sobre o agrarismo tudense e os "Mártires de Sobredo"

http://tudensia.blogspot.com/2013/11/notas-sobre-o-agrarismo-tudense-e-os.html

Novembro 18, 2020

"Sobredo" un poema de Alfredo Guisado

http://tudensia.blogspot.com/2020/11/sobredo-un-poema-de-alfredo-guisado.html

Xullo 26, 2022

O centenario do Congreso Regional Agrario de Tui, 28-30 de xullo de 1922

http://tudensia.blogspot.com/2022/07/o-centenario-do-congreso-regional.html

Estes posts recollen unha información suficiente, nunca completa, para achegarse a estes sucesos e ao seu contexto histórico no que a nosa cidade e a súa contorna viña tendo un protagonismo determinante e que logo dos acontecementos do 28 de novembro e a morte Cándida Rodríguez -embarazada e veciña de Pazos de Reis-, Joaquín Estevez Besada, de Soutelo, e Venancio González Romero, que era presidente do "Sindicato de obreros y agricultores de Budiño", resulta notablemente incrementado.

Venancio González Romero

O movemento agrario impulsa unha ampla mobilización social que xorde das indignas condicións de vida do noso campo que manteñen á maioría da poboación en condicións de vida miserentas. Unhas penurias que obrigan a moitos a tomar o camiño da emigración, onde moitos logran progresar e adquirir unha conciencia socio-política que os leva a procurar un cambio nas condicións de vida da súa terra, onde residen familiares e amigos. O papel determinante do mundo emigrante xunto coa toma de conciencia social das clases desfavorecidas, especialmente o incipiente grupo de obreiros de serradoiros e outras industrias, son o berce para que xorda o agrarismo como unha forza transversal a prol da transformación do sistema de propiedade da terra que implique a superación da pobreza endémica e do  caciquismo que a sustenta.

O agrarismo é un movemento que abrangue a unha boa parte da sociedade e, por conseguinte, recolle diversas tendencias políticas, dende posturas de moderación, a socialistas, anarquistas, católicos, etc. Unha diversidade que converxe progresivamente dende a reclamación da redención dos foros á súa abolición.... nunha loita que chegará ata 1926 cando na Ditadura de Primo de Rivera e cun ministro tudense, José Calvo Sotelo, se promulgue a redención do sistema foral ata daquela imperante en Galicia.

Lembrar esta data, os nomes das vítimas, o protagonismo da sociedade tudense e galega naquela loita antiforal é un xeito de honrar a Cándida, Joaquín e Venancio, de recuperar a memoria local, de dignificar e significar a tantos e tantos agraristas anónimos que naquel tempo loitaron para mellorar as condicións de vida na nosa terra, promover a modernización do noso campo, acceder á educación... Unha loita e reivindicación asumida especialmente polos sectores menos favorecidos da sociedade tudense, os labregos e o escaso proletario industrial. Estes feitos son tamén parte do noso patrimonio colectivo, expresión da vontade dunha colectividade para construír o seu futuro. Resulta, por tanto, especialmente relevante que a lembranza dos “Mártires de Sobredo” se incorpore ao rueiro de Tui como testemuña de recoñecemento e de orgullo local.   

Tamén neste mércores 23 de novembro o Parlamento de Galicia, nunha iniciativa certamente singular pero de gran significación, aprobou por unanimidade unha declaración institucional ao abeiro do centenario dos sucesos de Sobredo  que polo seu interese reproducimos:

Declaración de recoñecemento ao agrarismo galego

Desde finais do século XIX e ata entrado o XX, a sociedade galega mergullouse nunha loita para reivindicar os dereitos da terra que traballaba. Este movemento, coñecido coa denominación de agrarismo, foi decisivo para os labregos e labregas da nosa comunidade e rematou coa redención dos foros vixentes desde a Idade Media. Ata ese momento, sucesos como o ocorrido hai cen anos en Sobredo (parroquia de Guillarei, Concello de Tui), nos que perderon a vida polos disparos da Garda Civil Cándida Rodríguez, Joaquín Besada e Venancio González, lémbrannos a importancia deste movemento no avance de Galicia.

A crueza da realidade diaria da poboación agraria, que representaba máis de tres cuartos do total da demografía galega, unido á profunda crise que vivía España, propiciaron a aparición dun pensamento crítico que reclamaba unha transformación integral do sistema vixente. En Galicia, este descontento xeral cristalizou nun movemento histórico, sen precedentes. Os labregos e as labregas comezaron a agruparse, pouco a pouco, unidos polas ansias de mellora nas condicións de vida e a eliminación das desigualdades existentes.

 
As sociedades labregas dinamizaron o rural e loitaron por reformular as regras de propiedade da terra e garantir dereitos básicos como a educación ou a sanidade. Tamén reclamaron melloras nos modos de traballo e a introdución de tecnoloxías que facilitasen as tarefas diarias. Os fitos desta loita tiveron repercusións dentro e fóra dos límites de Galicia ata a esperada aprobación, en 1926, do Real decreto lei de redención dos foros.

O Parlamento de Galicia recoñece o espírito solidario de todos os que loitaron a favor dos dereitos dos seus semellantes, coa vista posta na mellora da sociedade galega, e lembra as vítimas da represión contra este movemento, producidas en Campo da Porta (Salcedo, Pontevedra), Oseira (Cea), Nebra (Porto do Son), Terra de Trasancos, Sofán (Carballo) ou  Sobredo (Tui), e tantos outros lugares do territorio galego.

Santiago de Compostela, 23 de novembro de 2022

Imaxe do acto cívico conmemorativo deste centenario celebrado o pasado 19 de novembro no Teatro Municipal de Tui