Novas visitas ao patrimonio tudense (IV)

En anos pasados publicamos, cunha excelente acollida polos seguidores deste blog, tres posts con diversos lugares no territorio tudense que conservan interesantes mostras do amplo acervo patrimonial que atesouramos pero que son escasamente coñecidos ou que forman parte da nosa cotidianeidade e fican desapercibidos no seu valor patrimonial e na súa necesaria conservación.

Os interesados poden acceder a súa consulta neste enlace:https://tudensia.blogspot.com/p/visitas-ao-patrimonio-tudense.html 

Hoxe, cando agosto xa encamiña a súa segunda quincena pero aínda as xornadas do verán animan ao paseo e ao descubrimento do noso entorno, aportamos outras propostas de lugares e espazos de alto valor e interese patrimonial

Ponte do Souto - Pexegueiro

É unha obra de enxeñeira de fábrica baixomedieval que salva o paso do rio Furnia situada no antigo camiño que comunicaba a cidade de Tui co antigo mosteiro de San Miguel de Pexegueiro.

Na web patrimoniogalego.net ven así descrita: Presenta unha traza semellante á da ponte do Mosteiro, situada a case un quilómetro de distancia aproximadamente augas arriba. A súa fábrica é de granito e nela ábrense dous arcos de medio punto cunha luz aproximada de 2 metros. Na cara augas arriba sobresae un pequeno tallamar que está unido a un conxunto de pedras que delimitan o leito en dúas canles. Se ben, diferénciase da anterior en que a súa rasante é plana, carece de peitoril e nun dos extremos presenta un pequeno van alintelado que funciona como aliviadeiro.

Na actualidade forma parte da senda peonil que percorre as ribeiras do río Furnia nas parroquias de Malvas e Pexegueiro. Inmediato á ponte esta un muíño, na actualidade restaurado aparentemente como vivenda, que conserva a súa levada e canle aínda que sen uso.

Sobreira do barrio do Monte - Pexegueiro

Un dos exemplares máis interesantes, pola súa antigüidade, do patrimonio natural tudense é a sobreira localizada no barrio do Monte na parroquia de Pexegueiro. Esta árbore é a segunda co perímetro máis grande coñecido na comarca do Baixo Miño, con case sete metros de diámetro e doce de alto, só superada por un eucalipto globulus na Guarda. Os investigadores atribúenlle a esta sobreira máis de 300 anos de idade. Estamos, posiblemente, diante da árbore más antiga do territorio tudense[1].

Capela dos Maristas – Pazos de Reis

Situada na parte superior do edificio do actual Colexio de Santa María dos Maristas de Tui. Foi inaugurada o 15 de setembro de 1949, neste amplo espazo de culto destacan especialmente o conxunto de 14 vidreiras que representa a vida de San Marcelino Champagnat, fundador dos Irmás Maristas.

Estas vidreiras foron realizada pola célebre Casa Mauméjean e constitúen una xoia da arte do vidro. Jules Pierre Maumejean estableceu en Pau (Francia) o primeiro obradoiro en 1863, os seus fillos continúan esta vocación artística con diversos talleres, entre eles en París ou Madrid. Dende finais do XIX ata mediados do XX realizan unha inxente produción especialmente en España e Francia pero tamén noutros lugares de Europa, América ou Asia, sempre cunha alta calidade da obra e adaptándose ao gusto dos cliente. O denominado “fenómeno Maumejean” chegou á nosa cidade con este descoñecido tesouro das artes aplicadas que se conserva no Colexio dos Maristas.

Capela do Carmen - Caldelas

Esta capela realizada nun estilo historicista configura xunto ao balneario e as rúas Carmen e Esperanza un espazo urbanizado para os auguistas e visitantes do establecemento termal de Caldelas.

Estación de tren de Caldelas

Esta estación foi inaugurada o 13 de xuño de 1878 coa apertura do tramo de ferrocarril Guillarei – Caldelas que formaba parta da liña que uniría Vigo con Monforte de Lemos e dende alí con Madrid e o resto de España. A construción desta liña e a súa explotación estivo a cargo da Compañía del Ferrocarril de Medina a Zamora y de Orense a Vigo (MZOV) ata que en 1928 pasou á Compañía Nacional de los Ferrocarriles del Oeste de España que en 1941 integrouse en Renfe.

A apertura do balneario de Caldelas en 1885 deulle un importante pulo a esta estación que recibía a numerosos auguistas.

Na actualidade presenta un deficiente estado de conservación consonte co abandono da liña ferroviaria do Miño.

Camelia do Souto - Caldelas

Conta tamén cunha idade considerable a árbore de camelia xaponesa localizada en Souto, Caldelas, no xardín de Fernando Da Costa, con case 170 anos de antigüidade

A tradición familiar documenta que esta árbore tróuxoa o seu bisavó que traballaba en Lisboa e retornou cando a peste de 1857 traendo varias camelias. Estamos diante dunha das árbores de camelia con maior idade de toda Galicia

Calvario da Magdalena - Ribadelouro

Calvario formado por cinco cruces. A cruz central posúe varal de sección cadrada coas imaxes de Cristo crucificado no anverso e unha imaxe pouco definida no reverso. No varal desta cruz principal aparece tamén o gravado dun cáliz, e unha data que fala posiblemente do ano da súa construción: “1830”. Este Calvario forma parte do Via Crucis que comeza dende a igrexa parroquial.

No pasado este lugar o ocupaba a desaparecida capela da Magdalena, conservándose aínda o seu nome na toponimía e na lembranza popular.

Este calvario está na traza actual do Camiño Portugués de Santiago e nas proximidades da ponte medieval da Magdalena ou de Orbenlle que sobre o río Louro divide as parroquias de Ribadelouro e Budiño.

Araucaria da Catedral - Tui

A catedral tudense conserva tamén elementos sobranceiros do noso patrimonio natural, como esta árbore singular a araucaria (Araucaria heterophylla) ou araucaria da illa de Norfolk, existente nos xardíns da catedral.

Polas testemuñas recollidas e as súas características podemos considerala como de 70-80 anos de idade, sen que coñezamos a súa procedencia[3]

Fortín do río San Martiño - Areas

Promontorio trapezoidal situado na marxe dereita da desembocadura do río San Martiño, pequeno afluente do río Miño, ao suroeste de Tui, e a 250 metros augas abaixo da nova ponte da autovía que cruza o río Miño, fronte á fortaleza de Valença do Minho.

Un texto da primeira metade do século XIX do tecedor tudense Pedro Santos denomínao Pontillón (posiblemente fai referencia ao pontillón que cruza o río San Martiño a escasos metros). O plano de 1762 que recolle os fachos e garitas da antiga provincia de Tui sinala a existencia dunha destas últimas na ribeira do río Miño, entre Tui e Currás.

Esta pequena construción militar pertence ao sistema defensivo erixido ao longo da fronteira do Miño con Portugal desde Salvaterra do Miño ata A Guarda con motivo da Guerra de Restauración portuguesa (1640). A súa vez, enclávase dentro do subconxunto transfronteirizo de Tui-Valença que engloba a diversas fortificacións a ámbolos lados da beira do Miño: forte de Amorín, forte de San Luis Gonzaga, forte da Silva, forte da Gandra e fortalezas de Tui e Valença.

Trátase dunha formación en altura cun marcado carácter antropoxénico. Obsérvase un importante talude uniforme en altura e desenrolo horizontal, que se direcciona en sentido leste-oeste, cara o río Miño. No límite oeste, antes de chegar ao río, realiza un ángulo pechado. Morfolóxicamente dende o seu perímetro este recorda a un castro. Está constituido básicamente por unha obra coroada con dous accesos que parten do mesmo punto pero desembocan en dous extremos. Cara o lado do río miño aparece un nivel inferior sobre un talude e baixo este outro nivel que desemboca nun ángulo.

A súa construcción fíxose en terra, ao igual que a fortaleza de Amorín, a de Estás ou o forte da Concepción de Goián. E posiblemente, ao igual que estas a fortificación melloraríase con parapetos ou empalizadas de madeira.

A súa principal xustificación sería a defensa dos camiños entre Amorín e Tui e a do porto de barca de pasaxe que existiu nas súas inmediacións.

A día de hoxe a parte sur paralela ao Miño apenas é visible na perspectiva xeral debido á abundante vexetación e na norte viuse lixeiramente alterada coa construcción dunha vivenda e un muro en pedra. Cara o norte, xa fora do promontorio aparecen unha serie de fontes.[4]

Arboreto da Estación do Ferrocarril - Tui

Ponte metálica sobre o río Tripes - Tui

Esta ponte formaba parta da estrada nacional, de terceira categoría, que unía Redondela e A Guarda. Ao seu paso pola nosa cidade foi deseñada unha alternativa para o paso polo Arrabal de Freanxo -por onde discorría ata daquela o camiño que comunicaba a cidade coa barca de Valença e as vilas do Baixo Miño-. No ano 1887 houbo unha forte polémica por existir naquel Arrabal numerosos negocios e aloxamentos que se sentía prexudicados polo novo trazado.

Finalmente a estrada foi realizada por este trazado alternativo que obrigou a grandes movementos de terra coas obras practicamente concluídas en 1892, esta ponte metálico sobre o río Tripes sería executada en 1896, resultando un exemplo sobranceiro da arquitectura do ferro na nosa cidade, tan carente de exemplos desta tendencia.